Renoveren volgens de driestappenstrategie van de Trias Energetica – eerst het energieverbruik beperken door te isoleren – , en daarin zo ver mogelijk te gaan – zelfs verder dan de huidige U-grenzen – , dat is en blijft volgens Nicole Lens de slimste uitkomst voor een energiezuinige renovatie. Zij is burg. ir. bouwkunde en haar volledige professionele loopbaan actief in de bouw, en verbouwde samen met haar man een rijwoning in Edegem. “Voor het financiële profijt moet je het niet doen. De renovatie heeft ons een pak geld gekost, en een ‘redelijke’ terugverdientijd is er niet. We hebben wel heel veel gewonnen aan comfort. En door onze focus voldoende ver in de toekomst te leggen, zal het huis zijn waarde behouden tot wij naar het rusthuis gaan.”
Nicole is 55, haar man Jan wordt dit jaar 60. In 2015 kochten ze een zaak in tuinaanleg en transformeerden die tot een handelszaak op het gelijkvloers en een woongelegenheid op de eerste verdieping. Het pand is nu helemaal afgewerkt, klaar om te verhuren. Voor Nicole was het een boeiende uitdaging.
“We hebben geen kinderen en wilden een beetje aan onze oude dag denken. Daarom vonden we het belangrijk om onze investeringen redelijk ver te projecteren.”
Alles begint bij isolatie
Als bouwprofessional weet Nicole als geen ander dat doorgedreven isoleren een uitermate verstandige keuze is. “Zoveel mogelijk je energieverbruik beperken, dat is de eerste stap van de aloude Trias Energetica. Dat kan je door de muren, het dak en de vloeren te isoleren, en het schrijnwerk te vervangen. Dat zijn ingrijpende maatregelen, zowel bouwtechnisch als financieel. Je doet alles daarom best in één keer goed, en gaat daarbij desnoods verder dan de minimumgrenzen die de wetgever momenteel stelt. Wij hebben ons gericht naar de eisen van 2050.”
Alleen al door dak-, muur- en vloerisolatie daalde de initiële energiescore van het pand van 730 kWh/m2/jaar met 517 kWh/m²/jaar (376 kWh als gevolg van de dakisolatie, 81 kWh door de isolatie van de buitenmuren, en 60 kWh doordat ook de vloer gedeeltelijk werd geïsoleerd). Dankzij een goed luchtdichte afwerking kwam daar nog eens een warmtewinst van 20 kWh/m²/jaar bij. De totale energiewinst van luchtdichte dak-, muur-en vloerisolatie is zo opgelopen tot maar liefst 537 kWh/m²/jaar. Ter vergelijking: de plaatsing van een energiezuinige verwarmingsketel geeft per jaar en per m² een energiewinst van 56 kWh, die van 8 m² zonnecollectoren 15 kWh en van 10 m² PV-panelen 10 kWh.
Doe het ineens goed
Het vertrekpunt van Nicole en Jan was een langetermijnrenovatie: doe het ineens goed. “Om lekken en convectieluchtstromen maximaal te kunnen vermijden, hebben we ervoor gekozen om de gevelsteen te verwijderen en een voorzetgevel te plaatsen volgens het Isofinish-concept, bestaande uit harde isolatieplaten van Recticel Insulation, gevelschroeven van Borgh en Tectiva-gevelplaten van Eternit. Na het verwijderen van het gevelmetselwerk bleek helaas dat het binnenspouwblad zeer slordig en oneffen gemetst was, en dat het daardoor onmogelijk was om de isolatieplaten mooi tegen deze ruwe binnenmuur te laten aansluiten. Daarom hebben we het bestaande binnenspouwblad eerst gecementeerd. Dat was een onvoorziene kost. Een extra beperkende maatregel was het rooilijndecreet waardoor we de voorgevel met slechts 14 cm (8 + 6) Recticel Powerwall hebben kunnen isoleren. De achtergevel en zijgevels zijn geïsoleerd met 16 cm: twee Powerwall-platen van telkens 8 cm. Op de dikte van de dakisolatie stond er geen limiet. Daar hebben we geopteerd voor 22 cm glaswolisolatie in combinatie met Recticel Eurothane G 30 mm + 10 mm.”
In de vloer van de uitbouw liggen 12 cm harde pir-platen (Recticel Eurofloor Xentro 2 x 6 cm).
“Hier werden we niet beperkt door de plafondhoogte. In het gedeelte voor het handelsgelijkvloers daarentegen was het onmogelijk om vloerisolatie te plaatsen omdat het plafond dan te laag zou zijn. Ook de vloer boven het handelsgelijkvloers is geïsoleerd met Recticel Eurofloor Xentro, maar in een beperkte dikte van 6 cm, en met een dekvloer erboven. Dat is geen reglementaire verplichting, maar de kans is groot dat de huurders het appartement zullen verwarmen als het handelsgelijkvloers niet wordt verwarmd. Op die manier kunnen we de energieverliezen en de verwarmingskosten van het appartement helpen beperken.”
Gouden tips voor je renovatieproject
Hoe pak je een renovatieproject het beste aan? Vraag hier je gratis exemplaar aan van dé renovatiegids (200 pagina's!).
Driedubbel glas en doekzonwering
Omdat de woning nogal wat glasoppervlakte heeft, kwam er in alle vensters driedubbele beglazing in thermisch performante aluminiumprofielen. Zo kreeg het huis een zo uniform mogelijke isolatieschil.
De achtergevel ligt pal op het zuiden. “Vroeger fungeerde een notenboom als natuurlijke zonnewering, maar voor de uitbreiding hebben we die laten rooien. Om op termijn energieverslindende koelmachines te kunnen vermijden, zijn alle vensters aan de zuidkant voorzien van doekzonwering. Te warm kan immers een even groot comfortprobleem worden als te koud. In het handelsgelijkvloers hebben we daarom ook een dakkoepel met een ‘heatshield’ geplaatst.”
Altijd voldoende verse lucht
Voor frisse lucht in de woning heeft het echtpaar gekozen voor een vraaggestuurde ventilatie type C+ (Renson Healthbox III). “Hierbij wordt de ventilatie gestuurd door de ‘vervuiling’ in de natte ruimtes. Maar dit heeft als risico dat ‘s nachts, wanneer er geen bezetting is in de natte ruimtes, de lucht in de droge ruimtes onvoldoende ververst wordt. Daarom hebben we in de twee slaapkamers eveneens een afvoer voorzien die ervoor zorgt dat een verhoogde CO2-vervuiling aanleiding geeft tot een verhoogde afvoer en een verhoogde toevoer. Zo zijn we altijd zeker van een voldoende verversing.”
De nabije school en de leveringen aan de buurtwinkels kunnen nogal eens zorgen voor lawaaioverlast. Om te vermijden dat de bewoners dan de ventilatieroosters zouden sluiten, is er overal gekozen voor akoestische roosters.
Een zonneboiler én PV-panelen
De oriëntatie van de daken, pal op het zuiden, is ideaal om de energie van de zon te capteren. “Persoonlijk vind ik PV-panelen een kunstmatige manier om het E-peil naar beneden te krijgen. Daarom hebben we op het hoofddak de prioriteit gegeven aan drie panelen ten behoeve van een zonneboiler. Die zorgt zowel voor het sanitair warm water als voor ruimteverwarming. Het systeem verifieert eerst of er nog warmte gestockeerd is in het opslagvat, en pas daarna gaat de aardgasbrander starten. De zonneboiler is een gekende techniek die zijn deugdelijkheid al vele decennia bewezen heeft.”
Op het platte dak ligt maar een beperkte hoeveelheid PV-panelen.
“De vijf panelen zouden in staat moeten zijn om in te staan voor het energieverbruik van de toestellen via een doordachte sturing van het gebruik. Het pand is al uitgerust met digitale meters, waardoor het prosumententarief wegvalt. De PV-panelen hebben enkel maar nut als de geproduceerde energie onmiddellijk wordt gebruikt.”
Hoog wooncomfort
De renovatie van de woning heeft flink wat geld gekost. Enig idee van terugverdientijd?
“Ik denk dat deze berekening ontgoochelend zal zijn”, aldus Nicole. “Er is geen ‘redelijke’ terugverdientijd. Mijn man en ik vragen ons overigens af of dat wel moet: dat elke euro die wordt geïnvesteerd in het klimaat en een duurzaam gebouwenpark op een korte tijd terugverdiend moet worden. Volgens ons moet het zwaartepunt van een renovatie liggen op het verhoogd wooncomfort, en op het in-één-keer-goed doen, zodat extra te nemen maatregelen beperkt kunnen blijven. Als de focus voldoende ver in de toekomst wordt gelegd, zal een pand zijn waarde behouden, en heeft het een goede verkoopwaarde tegen dat wij naar het rusthuis gaan...“
Gouden tips voor je renovatieproject
Hoe pak je een renovatieproject het beste aan? Vraag hier je gratis exemplaar aan van dé renovatiegids (200 pagina's!).